علل و مکانیزم آسیب:
باند ایلیوتیبیال (iliotibial band) یک ساختار فیبری است که از تاج ایلیاک (iliac crest) در سمت خارجی ران تا توبروزیتی گردی (Gerdy's tubercle) در ناحیه قدامیجانبی تیبیا، درست زیر زانو امتداد دارد. سندرم باند ایلیوتیبیال (Iliotibial Band Syndrome یا ITBS) که به نام سندرم اصطکاک باند ایلیوتیبیال نیز شناخته میشود، دومین آسیب شایع در دوندگان و شایعترین علت درد جانبی زانو در دوندگان است. علت ITBS بهطور کلی چندعاملی و متغیر در نظر گرفته میشود و منجر به اصطکاک بین باند ایلیوتیبیال انتهایی و اپیکوندیل فمورال جانبی (lateral femoral epicondyle) در طول خم و باز شدن مکرر زانو (مانند دویدن، دوچرخهسواری) میشود. این امر باعث تحریک و درد در ناحیه باند ایلیوتیبیال انتهایی میشود.
تاریخچه و ارائه کلاسیک:
این آسیب بیشازحد استفاده، بیشتر در افرادی دیده میشود که اخیراً فعالیتهایی که نیاز به خم و باز شدن مکرر زانو دارند، مانند دویدن و دوچرخهسواری، را افزایش دادهاند. دوندگان مبتلا به ITBS ممکن است برای اولین بار دویدن را آغاز کرده باشند، بیشتر یا برای مسافتهای طولانیتر بدوند. بیماران ابتدا از درد مبهمی در ناحیه جانبی زانو بدون نقطه خاصی از حساسیت شکایت میکنند. با ادامه فعالیت، درد ممکن است به صورت شدیدتر و محلیتر در کندیل فمورال جانبی (lateral femoral condyle) پیشرفت کند. بیماران ممکن است ابتدا گزارش دهند که درد تنها پس از یا نزدیک به پایان دویدن رخ میدهد. با پیشرفت وضعیت، علائم ممکن است به زودی پس از شروع دویدن یا حتی در حالت استراحت نیز ظاهر شوند.
شیوع:
- سن: اطلاعات دقیقی در مورد شیوع ITBS بر اساس گروههای سنی منتشر نشده است.
- جنس/جنسیت: هر دو جنس تحت تأثیر قرار میگیرند، هرچند که تصور میشود این وضعیت در زنان شایعتر است.
عوامل خطر:
شواهد محدودی برای حمایت از عوامل خطر بیومکانیکی یا آناتومیک اصلی برای ITBS وجود دارد. با این حال، ضعف در ابداکتورهای (abductors) لگن منجر به افزایش ادداکشن (adduction) لگن و چرخش داخلی زانو ("زانو ضربدری") میشود که اصطکاک بین باند ایلیوتیبیال و کندیل فمورال جانبی را افزایش میدهد. علاوه بر این، ژنو واروم (genu varum یا "پای پرانتزی") یا سوپیناسیون بیش از حد پاشنه (hindfoot supination) ممکن است فشار بر باند ایلیوتیبیال را افزایش دهد و آن را به اصطکاک و تحریک مستعد کند.
عوامل خطر بیرونی شامل دویدن در سراشیبی، افزایش ناگهانی در مسافت دویدن یا دوچرخهسواری، و دویدن با گامهای بیش از حد بلند است که همگی فشار بر باند ایلیوتیبیال انتهایی را افزایش میدهند.
پاتوفیزیولوژی:
اگرچه پاتوفیزیولوژی دقیق ITBS نامشخص است، اما به عنوان ترکیبی از فشار مکرر در باند ایلیوتیبیال انتهایی و اصطکاک علیه کندیل فمورال جانبی در نظر گرفته میشود که باعث تحریک محلی، درد و احتمالاً التهاب میشود.
سیستم درجهبندی/طبقهبندی:
سیستم درجهبندی مبتنی بر علائم برای ITBS در دوندگان توسط لیندنبرگ و همکاران (1984) پیشنهاد شد.
- درجه I: درد پس از دویدن بدون محدودیت در مسافت یا سرعت دویدن رخ میدهد
- درجه II: درد در طول دویدن بدون محدودیت در مسافت یا سرعت دویدن رخ میدهد
- درجه III: درد در طول دویدن رخ میدهد و مسافت یا سرعت محدود میشود
- درجه IV: درد مانع از دویدن میشود